|
|
Произведения Мухтара Ауэзова
«Его проза, его драматургия, его научная работа, его личность, его место в культуре – это явление из ряда вон выходящее, поэтическое и знаменательное».
К. Федин
Пьесы, рассказы и повести 1910-1920-х годов «Енлик-Кебек», «Карагоз», «Байбише-токал», «Судьба беззащитной», «Разборчивая невеста», «Красавица в трауре», «Серый лютый», «Выстрел на перевале», «Лихая година» свидетельствуют о зрелости таланта Мухтара Ауэзова. Уже известная и освоенная тема – жизнь и быт дореволюционного казахского аула, судьба беззащитного человека и его протест – освещены у Мухтара Ауэзова новым внутренним светом.
Мухтар Ауэзов, не отказываясь от фольклорных принципов изображения, принёс в родную литературу новые принципы изображения жизни. Прозу молодого писателя отличают необычайная глубина и психологизм. Мухтар Ауэзов расширил изобразительные возможности родного языка. Основная тема рассказов и повестей Мухтара Ауэзова 1920-х годов – не только страдания простых людей, угнетение, но и духовное пробуждение народа, его стремление к свободе. Писатель осуждает родовые распри, противопоставляя им единство и сплочённость народа.
В «Судьбе беззащитной» описаны трагические события, происшедшие в старом ауле. Волостной Ахан – полновластный хозяин степи, и нет над ним суда, он творит всё, что ему хочется. Тем страшнее облик этого человека, что он не осознает своего произвола, своей жестокости. Смерть Газизы, не вынесшей позора, – суровый приговор миру аханов. Судьба Газизы – это судьба сотен обездоленных девушек-казашек. Мухтара Ауэзова занимает не столько происходящее, сколько исследование моральных принципов героев рассказа. Автор не ограничивается изобличением Ахана. Он утверждает, что человека нельзя унижать, человек создан для счастья, он достоин уважения и любви.
«Серый лютый» – рассказ символического содержания. Коксерек – серый волк, выпестованный в домашних условиях. Он приносит столько бед в ауле! Волк загрыз насмерть Курмаша, вскормившего его. Писатель утверждает, что нет пощады жестокости, несправедливости и предательству.
Мухтар Ауэзов в своих произведениях не только осуждает прошлое, но и показывает, как разлагается старый строй. Нет будущего у общества, в котором страдают его лучшие представители. В повести «Выстрел на перевале» стихийное бунтарство уже начинает уступать место сознательной борьбе. Всей системой образов повести автор обвиняет биев и султанов, выносит суровый приговор насилию, злу. Будущее сына Бахтыгула символично, в его образе нам видится будущий борец со старым миром.
В ранних произведениях Мухтара Ауэзова нет ни одного героя, мечты которого бы сбылись. Если герой вступает в борьбу, он ничего не может добиться, кроме страданий. Пока существует враждебный для человека строй, не будет справедливости.
Мухтар Ауэзов отказывается от свойственной фольклору однозначной характеристики героев. Он не любит пользоваться только черными красками при обрисовке отрицательных образов: жизнь сложна и противоречива. Мухтар Ауэзов предпочитает воздерживаться и от прямых характеристик.
Мухтар Ауэзов внёс значительный вклад в современную казахскую прозу. Писатель создал новые средства психологического анализа, глубоко проник во внутренний мир человека, вскрыл связи между судьбой личности и типичными обстоятельствами.
Тридцатые годы знаменуют собой новый этап в творчестве Мухтара Ауэзова. Заметно расширяется круг интересов писателя, глубже и значительнее становится диапазон творчества. Писатель обращается лицом к советской действительности, и центральным героем его произведений становится советский человек, активный строитель социалистического общества. Писатель создаёт рассказы и повести «Плечом к плечу», «Следы», «Крутизна», «Три дня», «Имя свекра», «Двуликий Хасен», «К вершинам», «Охотник с орлом», пьесы «На границе», «Каменное оперение», «В яблоневом саду», «Ночные раскаты», трагедию «Абай» (в соавторстве с Леонидом Соболевым), многочисленные литературоведческие статьи. Эти произведения в своем большинстве отличаются сочным языком, живописной манерой изложения, точно и выпукло очерчёнными образами. Новая советская действительность даёт писателю богатую пищу для размышления. Писателя-психолога прежде всего интересуют внутренние побудительные силы, социальные мотивы деятельности людей в поворотные моменты истории.
В пьесе «В яблоневом саду» драматург исследует морально-нравственный облик молодого поколения – советского студенчества. Написанная в форме весёлого водевиля, пьеса раскрывает юношеские порывы, душевную тонкость, стремление молодёжи к идеалу. Она насыщена юмором, шутками. Пьеса «В яблоневом саду» была одной из первых попыток казахской драматургии понять внутренний мир нового человека, выросшего уже после революции.
Крупным драматургическим достижением Мухтара Ауэзова является историческая пьеса «Ночные раскаты», посвящённая национально-освободительному движению 1916 года. Пьеса тематически перекликается с ранней повестью писателя «Лихая година», но, в отличие от повести, драматург создаёт более широкую картину национально-освободительного движения, отдавая особое предпочтение образу положительного героя. Мухтар Ауэзов даёт социально-психологические мотивировки поступкам героев. Если для волостного правителя Майхана и буржуазного интеллигента Карима круг интересов сводится к обогащению и карьере, то у Танеке, Жантаса, Сапы другие нравственные ценности – справедливость, равенство, свобода. В борьбе за это видят они смысл жизни. Таким образом, главные герои пьесы выступают как носители высоких общечеловеческих ценностей.
В годы Великой Отечественной войны Мухтар Ауэзов трудится много и напряженно. В 1942 году он выпускает роман «Абай», пишет пьесы «В час испытаний», «Гвардия чести», оперное либретто «Тулеген Тохтаров».
Мухтар Ауэзов создаёт многочисленные публицистические и литературно-критические статьи. Ему принадлежат также очерки, где писатель показывает героизм советских людей на войне и в тылу. Он поднимает свой голос в защиту мира, клеймя фашистских захватчиков.
Постепенно главное место в творческой и научно-исследовательской деятельности Мухтара Ауэзова начинает занимать великий Абай. Ему писатель посвящает трагедию, либретто для оперы, киносценарий, ряд исследовательских работ и, наконец, монументальную четырёхтомную эпопею.
В последние годы жизни Мухтар Ауэзов работал над произведением «Племя младое», посвящённом современности. Он изображает жизнь современников в различных планах. В своём произведении писатель с большой остротой ставит моральные проблемы, особенно об ответственности советского человека за судьбы всех людей.
Замечательные произведения Мухтара Ауэзова соединили казахскую литературу с мировой литературой и познакомили читателя с историей казахского народа, с его жизнью, культурой, национальным характером.
|
Описание: Әуезов, М. Шығармалар жинағы / М. Әуезов; құраст. Б. Әбдешев. – Алматы: «Өлке» баспасы, 2012. – 384 бет. – (Жасөспірімдер кітапханасы). – ISBN 978-601-253-093-3
Аннотация:
«Жасөспірімдер кітапханасы» сериясымен шығатын Мұхтар Әуезовтің бұл жинағына байырғы қазақ ауылындағы әлеуметтік теңсіздік, әділетсіздік, озбырлық туралы адамдар арасындағы қымқиғаш қайшылық, әйел басындағы ауыр хал, айықпас мұн, қайғы хақында жазылған шығармалары енгізілді.
Өгейлік, өктемдік құрбаны болған қорғансыздар тағдыры бейнеленетін «Көксерек», «Қараш-қараш оқиғасы», «Қорғансыздың күні», «Оқыған азамат», «Қыр суреттері», «Қыр әңгімелері», «Үйлену», «Сөніп-жану», «Кім кіналі?», «Ескілік көлеңкесінде», «Жетім», «Барымта», «Кінәмшіл бойжеткен», «Жуандық», «Үш күн» деген әңгімелердің тақырыбы ортақ, сюжеті желілес. Осынау зәбір көргендер мен жапа шеккендер қанаушылар қиянатына қанша ашынғанмен оларға қарсы бел шешіп күресе алмайды; бас кейіпкердің бәрі дерлік өз қарсыластарымен батыл тіктесе алмай, көбіне құлап түседі, өздерін құрбандыққа береді...
Подробнее...
|
|
Описание: Ауэзов, М.О. Письма родным и близким / М.О. Ауэзов. – Алматы: Білім, 1997. – 56 с. – ISBN 5-7404-0235
Аннотация:
Представленные письма великого казахского писателя имеют огромную ценность в эпистолярном наследии классика мировой литературы. Охватывая значительный временной период (1940-1961 гг.), они в значительной мере раскрывают творческий потенциал М.О. Ауэзова, богатую палитру его жизненных идеалов и устремлений.
Публикуются впервые.
Подробнее...
|
|
Описание: Ауэзов, М. Лихая година: повести и рассказы / М. Ауэзов; пер. с каз. – Астана: Аударма, 2010. – 608 с. – (Библиотека казахской литературы). – ISBN 9965-18-292-2
Аннотация:
Творческая индивидуальность М.О. Ауэзова формировалась не только в русле эстетики критического реализма. Писатель обращается к природной атрибутике и в ней находит мифопоэтические модели для отражения вечных законов личного и общественного поведения, неких универсалий природного и социального космоса. Многие произведения настоящего издания повествуют о хаосе человеческого бытия.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М. Кінашіл бойжеткен: әңгімелер / М. Әуезов; құраст. Д. Әшімханұлы. – Астана: «Таным», 2003. – 96 бет. – ISBN 9965-640-29-7
Аннотация:
Жинаққа ұлы жазушының классикалық реализм үлгісінде жазылған бірнеше әңгімесі топтастырылған. Бұларда әр заман, әр кезеңнің тыныс-тіршілігі, сол уақытта өмір сүрген адамдардың алуан-алуан сезім құбылыстары шынайлықпен суреттеліп, шеберлікпен кестеленеді.
Адам жанының қатпар-қатпар қыртыстарына дейін ашып көрсететін М. Әуезов ешқашан ескірмек емес.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М. Жиырма томдық шығармалар жинағы / М. Әуезов; ред. кол. З. Ахметов, Л. Әуезова, М. Каратаев [т. б.] – Алматы: «Жазушы», 1979-1985.
Аннотация:
Жазушы шығармаларының бұл басылымы М.О. Әуезовтің негізгі көркем туындыларын, ғылыми зерттеу, сын және публицистикалық еңбектерін түгел дерлік қамтиды. Бұған жазушының әр алуан мәжілістерде, әдеби айтыс жиындарда сөйлеген сөздері мен баяндамалары, қолда бар хаттары да енбек. Бұл жұмыстың бұрынғы басылымдардан өзгешелігі, артықшылығы осында.
Жазушының көркем аудармаға сіңірген баға жетпес еңбегінкөрсету мақсатымен оның проза, драма саласында жасаған қолда бар аудармалары жеке бір том болып енгізілді.
Бұл басылымды әзірлеуде негізінен жанрлық-хронологиялық принцип сақталады және жазушының әрбір туындысы жөнінде жариялану тарихына, текске автор енгізген өзгерістерге байланысты ғылми түсініктер беріледі, құрастырушылар тарапынан таңғылықты текстологиялық жұмыстар жүргізіледі.
Көп томдық жинақ қалың оқырман қауымға арналды.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М.О. Абайтану дәрістерінің дерек көздері: оқу құралы / М.О. Әуезов; құраст. Л. Әуезова, М. Мырзахметұлы. – Алматы: «Санат», 1997. – 448 бет. – ISBN 5-7090-0301-8
Аннотация:
М. Әуезовтің Абай мұрасы туралы ғылыми-зерттеу жұмыстары мен көркем туындылары, олардың түрлі қолжазба нұсқалары, тезистері, шашпапікірлері, хашиялары, баяндамалары мен сөйлеген сөздері, хаттары бүгінде он бес томды құрайтыны анықталып отыр. Ұлы жазушының абайтану саласында жарияланбаған, архив сөресінде сақталынып келген материалдарының өзі ғана бірнеше кітап болмақ.
Абайтану саласындағы жазушының ғұмыр бойғы ізденістері екі салада қатар жүргізілді: оның ұлы ақын мұрасын ғылыми негізде тану бағытындағы зерттеулері жиырма жылға жуық мерзімді қамтыса, Абайдың қөркем бейнесін әр түрлі жанрда сомдауға он екі жыл өмірін арнады. Қолдарыңыздағы кітапта абайтанудың негізін салу жолындағы Әуезовтың мол мұрасы оқырман қауымға жүйеленіп беріліп отыр.
Кітап студенттерге, әдебиетшілерге, көпшілік оқырманға арналған.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М.О. Абай Құнанбаев: монографиялық зерттеулер мен мақалалар / М.О. Әуезов; құраст., баспаға әзірлеген Н. Ақбаев. – Алматы: «Санат», 1995. – 320 бет. – ISBN 5-7090-0210-0
Аннотация:
Жинаққа ұлы жазушы М. Әуезовтің (1897-1961) кемеңгер ақын әрі ойшыл Абай Құнанбаев туралы әр жылдарда жазған еңбектері енгізілді. Кітап ақынның туғанына 150 жыл толу мерейтойына байланысты шығарылып отыр.
Кітап студенттерге және көпшілік оқырмандарға арналған.
Жинақ Мұхтар Әуезовтің мына басылымдары бойынша әзірленді: «Абай Құнанбаев», А., 1967; «Жиырма томдық шығармалар жинағы», А., 1979-1985; «Абайтанудан жарияланбаған материалдар», А., 1988.
Подробнее...
|
|
Описание: «Неизвестный» Ауэзов / сост. Р. Абдигулов, Д. Кунаев; предисл. Д. Кунаева. – Алматы: Жибек жолы, 2005. – 352 с. – ISBN 9965-759-08-1
Аннотация:
В сборник малоизвестных произведений великого казахского писателя М.О. Ауэзова на русском языке вошли его литературоведческие статьи, посвящённые творчеству ярких представителей русской классической литературы и выдающихся западноевропейских драматургов, а также исследовательские работы писателя по казахскому и киргизскому фольклору, в частности фундаментальное исследование киргизского эпоса «Манас».
Книга включает также две пьесы и сценарий М. Ауэзова.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М. Әдебиет туралы. О литературе: оқу құралы / М. Әуезов. – Алматы: «Санат», 1997. – 304 бет. – ISBN 5-7090-0233-X
Аннотация:
Кітаптың бірінші бөліміне заманымыздың кемеңгер жазушысы, абайтану ғылымының негізін салушы ғалым М. Әуезовтың әдебиет туралы әр жылдары қазақ тілінде жазған әдеби-сын және ғылыми еңбектері топтастырылды, екінші бөлімінде орыс тілінде жазған еңбектері жинақталды.
Во вторую часть книги вошли литературно-критические, научные статьи и исследования классика, учёного, основоположника абаеведения Мухтара Ауэзова (1897-1961), написанные в разные годы на русском языке.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М.О. Әдебиет тарихы: жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған / М.О. Әуезов; арнаулы ред. М. Мырзахметов. – Алматы: Ана тілі, 1991. – 240 бет. – ISBN 5-630-00002-0
Аннотация:
Қазақ әдебиетінің классигі Мұхтар Әуезовтің «Әдебиет тарихы» 1927 жылы жарық көрген еді. Бірақ ол оқушы қолына тиіп үлгермеді. Кезінде әдебиетке берілген теріс бағалардың «салқыны» тиіп, жазушының көптомдығына да біраз жерлері қысқартылып енгізілген. Енді қоғамымыздағы жариялылыққа орай «Әдебиет тарихы» алғашқы нұсқасымен, толық күйінде ұсынылып отыр.
Еңбекте халық ауыз әдебиеті, оның жанрлық түрлері талданады. Ғашықтық жырлар, батырлар жыры, ертегілер, ауыз әдебиетінің поэзиялық үлгілері жайлы сөз болады.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М. Қорғансыздың күні: әңгімелер мен повестер / М. Әуезов. – Алматы: Атамұра, 2002. – 432 бет. – ISBN 9965-05-657-9
Аннотация:
Жинаққа классик жазушы, қазақтың көркемсөззергері, 20-ғасырда зор қоғамдық құбылысқа айналған біртуар қайраткер Мұхтар Омарханұлы Әуезовтің 30-жылдары жарық көрген әңгімелері мен повестері топтастырылды. Бұл шығармаларда адамзат пен қоғам тіршілігіндегі көкейкесті мәселелер көтерілген. Әңгімелерінде қазақ әйелінің аянышты ауыр халін, қорлық пен күндікте өткен қара түнек өмірін, шеккен жәбір-жапасын, қорғаны жоқ қарапайым адамдардың, жетім баланың тағдыр-тіршілігін шынайы суреттеген. Сондай-ақ қалаға келіп, мәдениетке үйрене бастаған қазақ жастарының өміріне ене бастаған жаңалықтар мен өзгерістерді, мораль мәселелерін әңгіме етеді. Ал «Көксерек» әңгімесінде асыранды, қанішер жыртқыштың тағылық қалпыншебер баяндаған. «Қараш-Қараш оқиғасы» повесі нақты тарихи шындыққа құрылып, қыр қазағы Рысқұл Жылқайдаровтың басынан кешкендерін шығармаға арқау еткен. Солдатқа адам бермей, бұлқынып көтеріліске шығып, патша өкіметінің қарулы қаһарына ұшырап, оққа ұшып, абақтыға түсіп, атылып-асылып, дүние-мүлкі талауға түскен бір қауым елдің тағдырын «Қилы заман» повесінде бейнелеп берді. Жазушы бұл туындыларында табиғат көркін, оның әсемдігін асқан шеберлікпен, зор шабытпен жеткізген.
Кітап көпшілік оқырманға арналған.
Подробнее...
|
|
Описание: Әуезов, М. Қилы заман: повестер мен әңгімелер / М. Әуезов. – Алматы: Жазушы, 1975. – 384 бет.
Аннотация:
Қазақ совет әдебиетінің классигі Мұхтар Әуезовтің бұл кітабына ертерек кезде жазған әңгімелері мен повестері еніп отыр. Жазушының «Қилы заман» атты повесі алғаш рет 1928 жылы жеке кітап болып, араб әрпімен жарияланған болатын. Бұл шығармасында Жетісу жеріндегі Албан руының 1916 жылғы көтерілісі, халықтың ұлттық сана-сезімінің оянуы көркемдік нәр-нақышпен бейнеленген. Қітапқа бұдан басқа «Қараш-Қараш», «Көксерек» т. б. жұртқа мәшһүр шығармалары енгізілді.
Подробнее...
|
|
|
